در فدراسیون فوتبال کشورمان چه چیزی سر جایش است که این موضوع در جایگاه نرمال خودش باشد؟! با قانون منع جذب مربیان خارجی، فصل آینده لیگ برتر اولین مرتبه در تاریخ است که لیگ کشورمان بدون حضور حتی یک سرمربی خارجی آغاز می‌شود.
در لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۰، تیم‌های سپاهان و شهرخودرو عملکرد قابل قبولی از خود برجای نگذاشتند و با توجه به تیم‌های هم گروه با استقلال، عملکرد این تیم نیز دست کمی از تیم‌های مذکور نداشت. «زنگ تفریح تیم‌های آسیایی» شاید لفظ مناسبی برای عملکرد برخی تیم‌های ایرانی در فصول اخیر لیگ قهرمانان باشد. در لیگ داخلی هم که شاهد سلطه بی چون و چرای چند ساله ارتش سرخ بر لیگ برتر فوتبال ایران هستیم.
آیا این موضوع، تعریفی مبنی بر «عدم صلاحیت برخی مربیان برای طی کردن یک شبه ره صد ساله» ندارد؟ هرچقدر هم که فوتبال ایران را بی در و پیکر بدانیم، مگر لیگ برتر ایران، لقب «حرفه‌ای» را یدک نمی‌کشد؟ اصلاً مگر بالاترین سطح برگزاری فوتبال در کشورمان نیست؟
هفته گذشته سایت فدراسیون فوتبال لیست اسامی مربیانی که کلاس حرفه ای را پشت سر گذاشته اند منتشر کرد که در این لیست نام ۶۵ مربی به چشم می خورد و در این بین، نام مربیانی به چشم می خورد که شانسی برای مربیگری در لیگ برتر ندارند و خیلی از آنها، سال هاست که مربیگری را کنار گذاشته اند.
در نامه ارسالی از سوی دبیر کل برای سازمان لیگ تاکید شده که در فصل جدید سرمربیان تیم های لیگ برتری باید دارای مدرک حرفه ای و دستیاران هم باید دارای مدرک A باشند. در لیگ یک نیز مربیان با مدرک A می‌توانند سرمربی شوند.
مدارک و شرایط مورد نیاز برای کسب مدرک مربیگری در فوتبال کدامند؟
بر اساس آیین نامه جدید کمیته آموزش فدراسیون فوتبال ایران در سال ۹۸ که به تمامی هیأت‌های فوتبال در مراکز استان‌ها نیز ارسال شد، دوره های مربیگری فوتبال در ایران به ترتیب عبارتند از:
۱٫ مربی گری درجه C ایران
۲٫ مربی گری درجه B ایران
۳٫ مربی گری درجه B آسیا
۴٫ مربی گری درجه A آسیا
هر مربی ایرانی، برای ورود به دوره جدید باید مدت ۲ سال از اخذ مدرک قبلی‌اش گذشته باشد که البته با دریافت گواهی معتبر، این مدت به یک سال کاهش پیدا می‌کند. اما گواهی در دوره‌های سرمربی گری بین المللی اعتبار ندارد و افرادی که حداقل دو سال از اخذ مدرک درجه B آسیا آنها گذشته باشد، در صورت قبولی در فرم امتیاز بندی فدراسیون فوتبال ایران، می‌توانند در دوره مربیگری درجه A آسیا شرکت کنند. افراد می‌توانند از طریق روش‌های مختلف مانند: داشتن توصیه نامه از مدرسین برتر فدراسیون فوتبال آسیا، فعالیت به عنوان مربی در رده‌های مختلف سنی در باشگاه های رسمی، داشتن مدارک مختلف مربوطه مانند مدرک دوره بدنسازی فوتبال و مدرک شرکت در کلاس‌های دانش افزایی، امتیاز خود را بالا ببرند.
ضمناً افرادی که مدارک رسمی فدراسیون فوتبال آسیا را دریافت کرده‌اند، مدرک آنها تا ۴ سال اعتبار دارد و برای اعتبار بخشیدن به آن در طول زمان، باید در دوره های بازآموزی و دانش افزایی که توسط کنفدارسیون فوتبال آسیا برگزار می‌شود شرکت نمایند.
برای لیگی که هرساله ۱۶ تیم در آن مشغول رقابت می‌شوند، ۶ تیم بیش از ۳۰ درصد لیگ را در بر می‌گیرد و با این حساب که ۶ سرمربی در لیگ فصل آینده، مدرک مربی گری درجه یک را نداشته باشند، کمی بیش از حد جالب توجه است. در دنیای فوتبال حرفه‌ای، بازیکنانی که تا فصل گذشته پیراهن بازیگری تیمشان را بر تن می‌کردند، این فصل سکان هدایت همان تیم را بر عهده می‌گیرند؟ کجای فوتبال یک بازیکن بلافاصله پس از خداحافظی، اولین دوره مربی گری‌اش را از سطح یک آغاز می‌کند؟
آندره‌آ پیرلو سخنان ما را نقض می‌کند؟ او نیز اولین تجربه سرمربی گری‌اش را از تیم اصلی یوونتوس در سری آ ایتالیا آغاز کرده؟ کاملاً درست است؛ اما کافی است نگاهی به بازیکنان حاضر در رختکن بیانکونری بیندازید: از رونالدو، دیبالا، بونوچی و کیه لینی گرفته تا بوفون. ستارگانی که برای تغییر نتیجه بازی، حضور یک نفر از آنها نیز در ترکیب تیم کافی است و در دست گرفتن هدایت تیمی مثل یوونتوس، بیشتر نیاز به در کنار هم نگه داشتن ستارگانش با بازیکنان جوانی همچون فدریکو کیه زا و ماتیاس دلیخت است.
حال بر فرض اینکه پیرلو تجربه کافی را نداشته است؛ اما پیشنهاد تورق کتاب «Penso quindi gioco» نوشته پیرلو خالی از لطف نیست و شاید منطقی باشد که بگوییم از کتاب بیوگرافی او می‌توان فهمید که او در دسته مربیان ذاتی قرار نمی‌گیرد. او در این کتاب نوشته: ”من حتی یک سنت هم روی سرمربی شدن خودم شرط نمی‌بندم. این شغلی نیست که من را جذب خود کند. دغدغه‌های بسیاری در آن وجود دارد و سبک زندگی آن، خیلی با بازیکنان متفاوت است. من وظایفم را انجام داده‌ام و در آینده دوست دارم یک زندگی خصوصی، حتی به صورت ظاهری داشته باشم.” این جملات ۷ سال پیش نوشته شده و غیرمنطقی نیست که فکر کنیم یک بازیکن از زندگی تکراری خسته شده، استراحت می‌کند و سپس برمی‌گردد تا درمورد مربی‌گری تصمیم‌گیری کند. آن هم بازیکنی که در دوران بازی خودش، به گفته بسیاری از اسطوره‌های فوتبال دنیا، باهوش ترین بازیکن دنیای فوتبال در نسل معاصر بوده است.
از این گذشته، بازی کردن زیر نظر مربیان بزرگ دنیای فوتبال نیز باعث می‌شود او را لایق حضور در این پروژه جاه طلبانه خاندان آنیلی بدانیم. کافی است نگاهی به اسامی این مربیان بیندازیم: کارلو آنچلوتی، پاتریک ویرا، ماسیمیلیانو آلگری، آنتونیو کونته، ماسیمو کاره‌را و مارچلو لیپی. مربیانی که هرکدام به نوبه خود، از بزرگترین تئوریسین‌های دنیای فوتبال هستند.
به فوتبال ایران بازگردیم. کاملاً موافقیم که مقایسه فوتبال ایران با فوتبال روز دنیا، قیاس مع الفارق است اما در نظر بگیریم که همین فوتبال بی در و پیکر خودمان هم استعدادهای بسیار خوبی را به دنیای فوتبال معرفی کرده. ستارگانی که اگر کمی زودتر به فوتبال اروپا می‌رفتند، قطعاً آینده درخشان تری پیش رویشان بود و به نوعی قربانی سبک مدیریت در فوتبال ایران شده اند.
حال در نظر بگیرید در تیم‌هایی که نام بردیم، اگر یک بازیکن با استعداد که در کوچه و خیابان‌های جای جای ایران تعدادشان بی شمار است، بخواهد خودش را به سطح یک فوتبال برساند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ قربانی باند بازی‌ها می‌شود یا از حضور در کنار ستارگان باتجربه‌ای که سطح فوتبالشان با این اوضاع، روز به روز پسفرت می‌کند مشغول کسب تجربه خواهد شد؟
به نظر می‌رسد با این روندی که شاهدش هستیم، تا چند سال دیگر هم باید حسرت سطح فوتبال کنونی را بخوریم. مصاحبه چند وقت پیش برانکو ایوانکوویچ را به خاطر می‌آورید؟ «چیزی که من می بینم، این است که مدیران فوتبال ایران بیشتر درگیر رتق و فتق امور مالی هستند تا اینکه ذهنشان را درگیر رسیدگی به امور پایه‌های فوتبال کنند و حق هم دارند. اما این موضوع به فوتبال لطمه می‌زند.»
امیدواریم مدیران فوتبالی به خودشان بیایند و قبل از اینکه کار از کار بگذرد، فوتبال ایران را بیش از این در باتلاق بی تدبیری و آماتور شدن فرو نبرند. از دست مدیران که کاری برنمی‌آید؛ اما ای کاش لااقل بازیکنان فوتبال اگر قرار است سکان هدایت تیمی را در دست بگیرند، ابتدا حداقل دانش مربی گری را به دست آورده و خودکشی نکنند.